globalizacia magarrria!
Transcrição
globalizacia magarrria!
„katonis werili” yovelkvartaluri mowodeba Tavisuflebisaken “katonis werili” warmogidgenT amonaridebs Tavisuflebisadmi miZRvnili dinamiuri gamosvlebidan da samoqalaqo sazogadoebis mdgomareobis aRmweri Rrmaazrovani statiebidan. Tuki gsurT Cveni Jurnalis gamowera, SeavseT http://www.cato.org/pubs/letters/palmer-catoletters.pdf-ze ganTavsebuli statiis me-7 gverdze mocemuli forma da gamoagzavneT igi miTiTebul misamarTze. globalizacia magarrria! tom g. palmeri “katonis institutis” ufrosi mecnier-TanamSromeli Tqvens winaSea tom g. palmeris mier qveynis sxvadasxva universitetebis studentebisTvis wakiTxuli leqciis Semoklebuli versia. palmeri gaxlavT “katonis institutis” ufrosi mecnier-TanamSromeli da “katonis universitetis” direqtori. mraval adamianSi globalizacia Zlier emociebs iwvevs, magram me emociebis Sesaxeb saubars ar vapireb. mTavaria argumentebs azri gaaCndeT, SesaZlebeli iyos maTi dadastureba an uaryofa, anu Cveni gulisTqmebi gonebas unda davumorCiloT. me imedi maqvs, rom SevZleb Tqveni goneba davarwmuno ise, rom Tqven Tqvens gulebs SemoabrunebT da kacobriobis mxareze dadgebiT. gloabalizaciis oponentebi am termins, Cveulebriv, adamianis cxovrebis yvela im aspeqtis mimarT iyeneben, romelic maT ar moswonT. me “globalizacias” ufro konkretuli mniSvnelobiT gamoviyneb da masSi sazRvrebis miRma gacela-gamocvlaze 1 saxelmwifoebis mier dawesebuli SezRudvebis Semcirebas da Sedegad saerTaSoriso warmoebis da vaWrobis metad integrirebul da kompleqsur sistemas vigulisxmeb. yvelaze saWirboroto sakiTxi albaT is aris, ra zegavlenas axdens globalizacia realurad da ra moaqvs am zegavlenas – ziani Tu sargebeli. ZiriTadi politikuri sakiTxi imaSi mdgomareobs, saWiroa Tu ara sazRvris gamoyeneba iseTi operaciebis Sesaferxeblad, romlebic srulebiT SeuzRudavi iqneboda garigebis orive mxare erT saxelmwifoSi rom iyos? unda SeeZloT Tu ara amerikel fermerebs, romlebsac xorbali mohyavT, fineTis macxovreblebisgan mobiluri telefonebis SeZena? aqvT Tu ara ganel tansacmlis mwarmoeblebs sakuTari produqciis germaneli avtomobilebis mwarmoeblebisTvis miyidvis ufleba? Cemi azriT pasuxi dadebiTia. globalizaciis oponentebi, rogorc memarcxene aseve memarjvene, ralf naderidan patrik biuqenenamde da Jan mari lepenamde, ase ar fiqroben. sanam agixsnideT, ratom mimaCnia, rom pasuxi dadebiTi unda iyos, minda xazi gavusva, rom saqme ara statistikuri erTeulebis, aramed realuri adamianebis, sisxlisa da xorcisagan Semdgari cocxali arsebebis urTierTobebs exeba. arsebebisa, romlebsac gaaCniaT sxeuli da goneba, da romelTa cxovreba azriani da mniSvnelovania. imisaTvis raTa es sisxl-xorcSesxmuli arsebebi formalur argumentebTan davakavSiroT, minda erTi magaliTi mogiyvanoT. SarSan erTma megobarma, romelic maias tomis STamomavalia da gvatemalaSi anTropologias aswavlis, maias mTianeTSi wamiyvana. man miTxra, rom evropeli da amerikeli anTropologebi, romlebsac indielebis “Seswavla” surT, ukmayofilebas gamoTqvaven, radgan maias qalebi xeliT Sekeril lamaz tradiciul tanisamoss yoveldRiur cxovrebaSi aRar iyeneben. es tanisamosi sul ufro xSirad mxolod sazeimo ceremonialebisTvis, magaliTad, naTlobebSi da qorwilebSi gamoiyeneba. TiTqmis yvela Camomsvlels erTnairi reaqcia aqvs, da maTi grZnobebi axlosaa SeSfoTebasTan. isini amtkiceben, rom maias tomis warmomadgenlebs TavianT kulturas paraven; rom isini globalizaciis da kulturuli imperializmis msxverpls warmoadgenen. stumrebi Tavs ar iwuxeben imiT, rom SeekiTxon maias qalebs, ratom amjobineben isini Tanamedrove tansacmlis tarebas. amiT Cemi megobari dainteresda. qalebma uTxres, rom tradiciul tansacmelze uars amboben, radgan igi Zalian Zviri gaxda. magram, ras unda niSnavdes es? es niSnavs, rom maias tomis qalebis Sroma ufro Zvirfasi gaxda. imis magivrad, rom saaTebis ganmavlobaSi 2 xelis sakeravi manqaniT perangebi keron da Semdeg Tavadve Ciacvan, isini am perangebs frang qalbatons mihyidian da am fulad sam xel sagareo tanisamoss SeiZenen, an saTvales, an radios, an tropikuli ciebis sawinaaRmdego wamals. qalebs SeuZliaT sxva rameebic akeTon da mainc SeiZinon maTTvis Zvirfasi saqoneli. maT aravin Zarcvavs. isini mdidrdebian da, am TvalsazrisiT, es kargia. magram maTi TvalsazrisiT, visac Cemi megobari anti-globalist “siRaribis maZiebel turistebs” uwodebs, visac moswonT Raribi adamianebis kolorituli suraTebis Tvaliereba, es, ra Tqma unda, did imedgacruebasTan aris dakavSirebuli. ase rom, rodesac Cven globalizaciaze vmsjelobT, modiT ar daviviwyoT tansacmlis mwarmoebeli qalebi, romelTaTvisac es tansacmeli axla Zalian Zvirfasia imisaTvis, rom Tavadve ataron. miTebi globalizaciis Sesaxeb globalizacia samuSao adgilebs spobs. savaWro politikas samuSao adgilebis raodenobaze gavlenis moxdena ar SeuZlia, Tumca mas SeuZlia samuSaoebis tipebze zemoqmedeba. Tuki protqcionizmi zrdis samuSao adgilebis raodenobas im warmoebebSi, romlebic importiorebs uweven konkurencias, igi Sesabamisad amcirebs adgilebis raodenobas eqsportze orientirebul sawarmoebSi, anu sawarmoebSi, romlebic awarmoeben saqonels, romelic unda gadacvliliyo im saqonelze, romlis importic unda ganxorcielebuliyo, magram, romelic axla gacilebiT Zviri Rirs protqcionistuli politkis, an sulac aRar Semodis dawesebuli kvotebis gamo. bolo-bolo eqsporti xom is fasia, romelsac Cven importis sanacvlod vixdiT, iseve rogorc importi is fasia, romelsac ucxoelebi Cvens mier eqsportirebuli saqonlisTvis ixdian. ase rom, Tuki Tqven sabaJo tarifebis meSveobiT importirebuli saqonlis fasebze zegavlenis moxdenas SeecdebiT, Sesabamisad Semcirdeba Tqvens mier eqsportze gatanili saqonlis faseulobac. es ki eqsportze orientirebul warmoebebSi samuSao adgilebis Semcirebas niSnavs. globalizacia kapitalis nakadebs mimarTavs iqiT, sadac yvelaze dabali xelfasebia da yvelaze Raribi muSa xelis eqspluatacias uwyobs xels. es rom marTali iyos, burkina faso da sxva gaRatakebuli dabal xelfasiani qveynebi ucxouri investiciebiT gaivseboda. aseTi gancxadebis Semowmeba Zalian advilia, da Cven asec moviqceviT. 1990-ian wlebSi aSS-s pirdapiri ucxouri investiciebis 81 procenti msoflios sam regionSi ganxorcielda: gausaZlisad Rarib kanadaSi, misavaTebul dasavleT evropaSi da SimSilisagan dauZlurebul iaponiaSi. 3 ganviTarebadi, sul ufro zrdadi xelfasebis mqone qveynebis (rogorebicaa indonezia, brazilia, tailandi da meqsika) wili 18 procents Seadgenda. xolo danarCeni msoflio, maT Soris afrikac, darCenil 1 procents inawilebda. investorebi fuls iq abandeben, sadac igi yvelaze did mogebas moitans, xolo aseT adgilebs, ZiriTadad, maRal da ara dabal xelfasiani qveynebi warmoadgenen. amas garda, ucxoeli investorebis mier dafuZnebuli sawarmoebi Cveulebriv ufro maRal xelfasebs uxdian TavianT TanamSromlebs, vidre maT Sinauri firmebi gadauxdidnen, radgan ucxoelebs saukeTeso kadrebis mozidva da SenarCuneba surT. xdeba kapirtalis eqsporti mdidari qveynebidan mesame msoflios qveynebSi, sadac xorcieldeba iafi muSa xelis eqspluatacia, ris Sedegadac iwarmoeba didi moculobiT iaffasiani saqoneli, romelic Semdeg miedineba mdidari qveynebisaken, iqmneba savaWro proficitebi, rac Zirs uTxris warmoebas mdidar qveynebSi, ase rom yvela wagebuli rCeba. aseT istoriebs xSirad kolejebis saerTo sacxovreblebSi vismen. isini ise daxlarTulia, rom arc ki vici saidan daviwyo. pirvel rigSi, SeuZlebelia erTdroulad kapitaluri angariSebis da savaWro proficitebi arsebobdes. Tuki Tqveni eqsportis moculoba imports aWarbebs, eqsportis samgierod raRacas iRebT, da es raRaca SeiZleba iyos im qveynis aqtivebi – an wminda investiciebi – romelSic Tqven eqsports axorcielebT. Tuki Tqveni importis movculoba ufro didia, vidre eqsportis – rasac ukve ramodenime aTwleulia amerikis SeerTebul StatebSi aqvs adgili – ucxoelebs, romlebic Tqvens qveyanaSi imports axorcieleben samagierod raime unda SesTavazoT, da es Cveulebriv Tqveni aqtivebia (SeiZleba Tqveni kompaniebis aqciebic iyos). fundamentaluri sabuRaltro gantoleba Semdegnairad gamoiyureba: danazogebs – investiciebi = eqsports – importi. globalizaciis oponentebis mier waremodgenili “saSineli” scenarebis umravlesobas safuZvlad saerTaSoriso savaWro buRalteriis elementaruli safuZvlebis ucodinroba udevs. globalizacia garemosdacviTi da SromiTi standartebis gauaresebas iwvevs. kidev erTi sicrue is aris, TiTqos kapitali iqeT miedineba, sadac yvelaze dabali garemosdacviTi da SromiTi standartebi arsebobs. modiT faqtebs gadavxedoT. investorebi fuls abandeben iq, saidanac maqsimaluri ukugebis miRebas moelian. Cveulebriv es iq aris SesaZlebeli, sadac Sroma yvelaze nayofieria, anu sadac adamianebi ufro mdidrebi arian, xolo rac ufro mdidaria sazogadoeba, is ufro met da ara nakleb yuradRebas aqcevs garemos dacvis sakiTxebs da Sromis pirobebs. savaWro xelSekrulebebis viTomda negatiuri zegavlenis sailustraciod yvelaze xSirad gamoyenebuli ori SemTxveva – “Tinus/delfinis” da “xamanwka/kus” saqmeebi – realurad pozitiur 4 tendencias gviCveneben, radgan sxva qveynebma delfinebis da kuebis dasacavad aSS-s sakanonmdeblo standartebi danerges. igive Seexeba SromiT standartebsac. Cveulebriv, ucxoelebis mflobelobaSi myof sawarmoebSi adgili yvelasaTvis sasurvelia, radgan es sawarmoebi ukeTes xelfasebsac ixdian da TanamSromlebs ukeTes pirobebsac sTavazoben, vidre adgilobrivi kompaniebi. globalziacia mTel msoflioSi homogenuri amerikuli kulturis danergvas uwyobs xels. marTalia, rom amerika bevrisaTvis kulturulad mimzidvelia, da rom zogierTi adamiani – Cveulebriv es elitis warmomadgenlebi arian – amas ewinaaRmdegeba. magram ratom arafers ambobT im maniaze, romelmac mTeli msoflio SturmiT daipyro – patara inglisel jadoqar hari poterze, an im maniaze, romelmac mTeli msoflios Svidi wlis bavSvebis gulebi moigo – iaponur pokemonis fenomenze, an iaponur “animeze”, induri “bolivudis” filmebis industriaze, da im uamrav popularul ara-amerikul kulturebze, romlebic ase gvamdidreben Cven da amdidreben erTmaneTs? aRaraferi rom vTqvaT tailandur samzareuloze an imaze, rom msoflioSi arsebul nebismier enaze dawerili simReris mosmena aRaranair problemas ar warmoadgens. Tuki kultura hermetulad daxuruli da ucvleli iqneba, igi kultura ki ara, muzeumis eqsponati gaxdeba. globalizacia kulturebis gamdidrebas emsaxureba. globalizacia uTanasworobis wyaroa. uTanasworobis zrdis an Semcirebis mizezebi mravalferovania, Tumca im gancxadebaSi, rom globalizacia uTanasworobas iwvevs simarTlis mniSvnelovani wilia, oRond es uTanasworoba Caketili bazris da ekonomikis mqone da Ria savaWro politikis gamtarebel qveynebs Soris arsebobs. amas im uTanasworobasTan, romelsac anti-globalistebi gulisxmoben, saerTo araferi aqvs. im qveynebSi, romlebsac TavianTi bazrebi vaWrobas da investiciebs gauxsnes, saSualo klasi gaizarda, rac niSnavs, rom Semosavlebis uTanasworoba Semcirda da ara piriqiT. globalizaciis sargebeli globalizacia mSvidobis ganmtkicebas uwyobs xels, radgan konfliqtebis warmoqmnis stimulebs spobs. proteqcionizmi iseT mentalitets da mis Sesabamis praqtikebs efuZneba, romlebic sxvadasxva erebis urTierT sawinaaRmdego interesebze akeTeben aqcents. amis sawinaaRmdegod, Tavisufali vaWroba xalxebs Soris mSvidobian kavSirebs amyarebs. arsebobs Zveli aforizmi: rodesac saqonels sazRvris gadakveTa ar SeuZlia, amas jarebi izamen. 5 vaWroba simdidres qmnis. warmoidgineT, rom viRacam Seqmna manqana, romelic mogcemT saSualebas erT karSi is saqoneli gaitanoT, romlis warmoebac Tqven iafad SegiZliaT, xolo meoreSi – is saqoneli SemoitanoT, romelic gWirdebaT magram, romlis warmoebac TqvenTvis Zviri da problematuria. avstralielebi erTi karidan cxvris gatanas SeZlebdnen, xolo meoredan maT avtomobilebi da qseroqsebi SemouvidodaT. iaponelebi ki erTi karidan video da audio mowyobilobebs gaitandnen, xolo meoredan navTobproduqtebs, xorbals da TviTmfrinavebs miiRebdnen. aseTi manqanis gamomgonebeli kacobriobis mxsnelad iqneboda gamocxadebuli, sanam ralf naderi an peT biuqeneni ar aRmoaCendnen, rom es manqana iseTive principiT muSaobs, rogorc nebismieri ... porti! amis Semdeg, msxnelobis magivrad gamomgonebels samuSao adgilebis gamanadgurebels da, sul mcire, ara-patriots Searqmevdnen. magram, arsebobs raime gansxvaveba aseT jadosnur manqanasa da vaWrobas Soris? vaWroba yvelasaTvis momgebiania. proteqcionistebisTvis yvelaze damaxasiaTebeli Secdoma imaSi mdgomareobs, rom isini „absolutur upiratesobas‟ da „SedarebiT upiratesobas‟ erTmaneTisagan ver asxvaveben. maSinac ki, Tu pirvel rigSi mjdomi adamiani yvelafers ukeTesad akeTebs vidre me, Cven orive sargebels miviRebT, rodesac igi gaakeTebs imas ris gakeTebac yvelaze kargad SeuZlia, xolo me gavakeTeb imas, ris gakeTebac me SemiZlia yvelaze kargad da Cveni Sromis nayofs erTmaneTs gavucvliT. mbeWdavis da iuristis cnobili Zveli magaliTi iseve marTebulia saerTaSoriso urTierTobebisTvis, rogorc ofisis SigniT. iuristi mbeWdavs kanonebTan muSaobaSic sjobs da beWdvaSic, Tumca orive igebs, rodesac iuristi kanonebs mixedavs, rac naklebi zaralis momtani iqneba nabeWdis gamosavlis danakargis TvalsazrisiT, xolo mbeWdavi dabeWdavs, rac nakleb zarals moitans dakarguli sakanonmdeblo Sromis TvalsazrisiT, radgan mbeWdavi kanonebTan muSaobaze ukeTesad mainc beWdvas axerxebs. saerTo gamosavali ufro maRali xarisxis iqneba da orive ufro did Semosavals miiRebs. es agreTve erTerTi mizezia imisa, rom vaWroba ase mWidrod aris dakavSirebuli mSvidobasTan. zustad imis gamo, rom adamianebi sxva adamianebs uyureben rogorc partniorebs orive mxarisaTvis momgebian urTierTobebSi, da ara rogorc samkvdro-sasicocxlo mtrebs, SesaZlebeli xdeba mSvidobiani da adamianuri urTierTobebis damyareba. kacobriobis civilizacias safuZvlad vaWroba udevs. Tavisufali vaWroba bavSvTa Sromis aRkveTis saukeTeso saSualebaa. mTel msoflioSi daaxloebiT 250 milion bavSvs uwevs muSaoba. globalizaciasTan da Tavisufali vaWrobis gavrcelebasTan erTad momuSave bavSvebis raodenoba Semcirda, ki ar gaizarda, da amas sakmaod TvalsaCino mizezebi gaaCnia. Raribi 6 qveynebi imitom rodi arian Raribi, rom aq bavSvebs uwevT muSaoba. piriqiT – bavSvebi muSaoben, imitom rom isini Raribebi arian. rodesac adamianebi warmoebis da Tavisufali vaWrobis Sedegad mdidrdebian, maT urCevniaT bavSvebi skolaSi gaagzavnon, da ara yanaSi. globaluri vaWroba bavSvTa Sromis mospobis da misi ganaTlebiT Canacvlebis uswrafesi saSualebaa. vaWroba, gamWvirvaloba da globalizacia angariSvaldebuli da demokratiuli mTavrobebis Camoyalibebas da kanonis uzenaesobis damkvidrebas uwyoben xels. savaWro barierebis damxobas iseTi mTavrobebis raodenobis mniSvnelovani gazrda mohyva, romelTac “fridom hausi” (Feedom House) demokratiulis klasifikacias aniWebs. “msoflios ekonomikuri Tavisuflebis” CamonaTvalis (am dokumentis erTerTi gamomcemeli “katonis institutia”) yvelaze gaxsnili bazris moqne qveynebidan (zeda 40%) 90% “fridom hausis” mier klasificirebulia, rogorc „Tavisufali‟. amis swinaaRmdegod, yvelaze naklebad Tavisufali bazris mqone qveynebis (qveda 20%) mxolod 20% warmoadgens „Tavisufals‟, xolo 50%-ze meti – „ara-Tavisufals‟. am TvalsazrisiT meqsika Zalian kargi magaliTia: “CrdloeT amerikis Tavisufali vaWrobis Sesaxeb xelSekrulebis” dadebis Sedegad meqsikis ekonomikis gaxsnam SesaZlebeli gaxada saprezidento arCevnebSi vinsente foqsis gamarjveba, ramac bolo mouRo qveyanaSi “institucionaluri revoluciuri partiis” monopolur mmarTvelobas. demokratiulad angariSvaldebuli mTavrobis da kanonis uzenaesobis gulSematkivrebma mxari globalizacias unda dauWiron. Tavisufali vaWroba adamianis fundamentaluri uflebebis ricxvs ganekuTvneba. anti-globalistebi da proteqcionistebi TavianT msjelobas safuZvelSi im mosazrebas udeben, rom maT Cemsa da Tqvens Soris nebayoflobiTi gacvla-gamocvlis Sesaferxeblad Zalis gamoyenebis ufleba gaaCniaT. magram, fundamentaluri uflebebi yvela adamianisTvis erTnairi unda iyos, xolo Tavisufal vaWrobaSi monawileoba fundamentaluri uflebaa, romelic erTnairad xelmisawvdomi unda iyos yvela adamianisTvis, miuxedavad imisa, sazRvris romel mxares cxovrobs igi. Tavisufali vaWroba ar aris privilegia; es adamianis uflebaa. vaWroba adamianisTvis damaxasiaTebeli saqmianobaa. igi gangvasxvavebs Cven yvela danarCeni cxovelisagan. igi CvenTvis damaxasiaTebel msjelobisa da sxvaTa darwmunebis unarebs efuZneba. rogorc adam smiTma 1763 wlis 30 marts Tavis leqciaSi aRniSna, “Silingis SeTavazeba, rasac CvenTvis aseTi Cveulebrivi da martivi mniSvneloba gaaCnia, realurad warmoadgens arguments, romlis meSveobiTac Cven vcdilobT davarwmunoT pirovneba moiqces ise, rogorc Cven gvsurs, radgan es misTvisac sasargeblo 7 iqneba”. misi sityvebiT, sxva cxovelebs SeuZliaT iTanamSromlon, magram isini ar vaWroben: maT ar SeuZliaT vaWroba, radgan maT msjelobis meSveobiT sxva cxovelebis darwmuneba ar SeuZliaT. vaWroba ara marto adamianis, aramed civilizaciis erTerT damaxasiaTebel Tvisebasac warmoadgens, da amas homerosic ki aRniSnavs Tavis “odiseaSi”. me-9 nawilSi, romelSic odisevsi ciklopebis qveyanaSi vizitis Sesaxeb mogviTxrobs, igi gvixsnis, ratom arian ciklopebi “ukanono gulmxeci qmnilebebi”. odisevsi gveubneba, rom: “ciklopebs ar hyavT alisfer cxviriani xomaldebi da arc xomaldis xuroebi, romlebic lamaz gemebs aagebdnen, raTa am gemebiT gasuliyvnen zRvaSi da moexilaT xalxmravali qalaqebi, rogorc amas adamianebis umravlesoba akeTebs, raTa codna da saqoneli gauziaros sxvebisagan”. sxvebs an miiRos ciklopi veluria, radgan igi sxvebTan ar vaWrobs. igi cxovrobs iseT samyaroSi, romliskenac anti-globalistebi iswrafvian, msoflioSi vaWrobis gareSe, msoflioSi, romelSic nebismieri saqoneli mxolod adgilobrivad iwarmoeba. proteqcionizmis uaryofa aucilebelia ara mxolod imis gamo, rom igi araefeqturia. igi unda iqnas uaryofili, radgan mas konfliqtebamde da omamde mivyavarT, imitom rom igi amoraluria, da imitom rom igi aracivilizebulia. imisaTvis raTa damoukidebloba SeinarCunos, “katonis instituti” uars ambobs samTavrobo dafinansebaze. Semowirulobebi miiReba fondebisgan, korporaciebisgan da individebisgan. damatebiTi Semosavlebi miiReba gamoqveynebuli masalebis realizaciidan. instituti aris ara-momgebiani, sagadsaxado SeRavaTebis mqone saganmanaTleblo fondi, romelic dafuZnebulia “Sida saSemosavlo kodeqsis” 501(c)3 muxlis Sesabamisad. 8
Documentos relacionados
16-31 martii.pmd
Cven bevrs vsaubrobT e.w. dasavlur Rirebulebebze, bevrs vsaubrobT evrokavSirze, rogorc amqveyniur samoTxeze, Tumca es samoTxe am kavSirSi
ukve gawevrianebul qveynebs karga xania jojoxeTad eqcaT.
Cv...